Φάκελος Καταδρομέα Σωτήρη Κωνσταντίνου: Τοις φρονίμοις ολίγα, κ. Παπαχαραλάμπους...

Προφανώς ο κ. Παπαχαραλάμπους δεν κατανοεί ότι τον κάθε ένα και κάθε μια τον/την χαρακτηρίζουν ο λόγος -γραπτός και/ή προφορικός- και τα έργα του/της και όχι ο λόγος των άλλων. Δεν κατανοεί ότι στο τέλος της ημέρας οι χαρακτηρισμοί στρέφονται εναντίον του/της, γιατί κριτής αμφότερων δεν είμαστε εμείς οι ίδιοι αλλά αυτοί που μας διαβάζουν και/ή μας ακούνε. Και, πραγματικά, είναι σχήμα αξύμωρο να “διαπιστώνει”, ο κ. Παπαχαραλάμπους, ότι το άρθρο μου «δικαιώνει» -ως λέγει- τον ίδιο και την κοινωνία των καταδρομέων και από την άλλη να χρειάζεται μιάμιση σελίδες δύο εφημερίδων για να πείσει -αλήθεια, ποιούς;- ότι η αφεντιά μου «κατά σταλινικό τρόπο ξεφεύγει του θέματος και ασχολείται με άλλα θέματα και πράγματα για να παραπλανήσει τον αναγνώστη»!!! Αντί να τρίζει η άμαξα, τρίζει ο αμαξηλάτης, όπως θα έλεγε ο ανώνυμος λαϊκός δημιουργός. Αυτή είναι η... απάντησή του στην τεκμηριωμένη -από μέρους μου- ανάδειξη των αντιφάσεων στο δικό του αφήγημα και στον τεκμηριωμένο -διά παραδειγμάτων και γεγονότων- αντίλογο εκ μέρους μου. Τα οποία, όμως, ο κ. Παπαχαραλάμπους, μη έχοντας -προφανώς- πειστικές απαντήσεις, τα προσπερνά διά του στρίβειν και σφυρά αδιάφορα...

* * *

Α/ Κατά πρώτον: Εις απάντηση επί των ρήσεων που χρησιμοποιεί ο κ. Παπαχαραλάμπους, σημειώνω τούτα:

1. Προσωπικά ουδόλως με ντροπιάζει η πατρίδα μας. Σεμνύνομαι δε να ισχυριστώ πως ούτε εγώ, στα 73 μου χρόνια τώρα, την έχω ντροπιάσει. Την πατρίδα μας, ωστόσο, έχουν ντροπιάσει κάποιοι που το παίζανε -και εξακολουθούν να το παίζουν ίσαμε σήμερα- σούπερ πατριώτες, αλλά στο τέλος αποδεικνύονται πατριδοκάπηλοι. Την έχουν ακόμη ντροπιάσει και εκείνοι που αποπειράθηκαν να ανατρέψουν την συνταγματική τάξη και νομιμότητα, τάχαμου για να φέρουν την Ένωση με την Ελλάδα, ενώ γνώριζαν και/ή όφειλαν να γνωρίζουν πως θα έφερναν τον Αττίλα. Παραδίδοντας, μάλιστα ένα κομμάτι της μαρτυρικής μας πατρίδας ως «πεσκέσι» στην Τουρκία. Το οποίο, φευ, είναι πολύ μεγαλύτερο, απ’ ό,τι προέβλεπε το αρχικό σχέδιο του δίδυμου εγκλήματος, που τελικά εκτελέστηκε το μαύρο καλοκαίρι του 1974. Και την ντροπιάζουν, ακόμη και σήμερα και κάμποσοι άλλοι -ας μην μπούμε σε λεπτομέρειες- με τη διαφθορά και τα σκάνδαλα, που την έχουν κάνει ρεζίλι διεθνώς.
2. Και τον εαυτό μου γνωρίζω πολύ καλά και αυτοεπίγνωση και αυτογνωσία έχω, κ. Παπαχαραλάμπους. Και, ασφαλώς, δεν χρειάζομαι την “προτροπή” οιουδήποτε να “ψαχτώ” για να γνωρίσω εαυτόν, βαδίζοντας στο 74ο έτος της ζωής μου. Βέβαια, γνωρίζω επίσης πολύ καλά πως: το γνώθι σ’ αυτόν, δεν είναι πραμάτια για να τη βγάζουμε στον ντελάλη. Κι είναι ολοφάνερο πως ο κ. Παπαχαραλάμπους δεν με γνωρίζει διόλου. Κι ας μου μιλά στον ενικό και με προσφωνεί με το «αγαπητέ Κύπρο Κουρτελλάρη», ωσάν και γνωριζόμαστε… χρόνια τώρα. Από κοντά ουδέποτε συνοπλαστήκαμε, ούτε έτυχε να ανταλλάξουμε χαιρετισμούς και φιλοφρονήσεις. Απλά, ο κ. Παπαχαραλάμπους πήρε από κάποιες πηγές στοιχεία του βιογραφικού μου, τα γαρνίρισε με χαρακτηρισμούς και εισαγωγικά, ως να μην αναγνωρίζει καν τις ιδιότητες με τις οποίες υπογράφω τα κείμενά μου και τα προσάρμοσε στα δικά του ιδεολογικο-πολιτικά «θέλω» και πεποιθήσεις. Σούρνοντάς μου και κάμποσους χαρακτηρισμούς, νομίζοντας -εικάζω- πως έτσι με αποδομεί: Οποία πλάνη...
3. Απόδειξη ότι ο κ. Παπαχαραλάμπους δεν  με γνωρίζει, είναι ότι με τοποθετεί εκτός Κύπρου το 1974. Στην Κύπρο ήμουνα και βίωσα και το χουντοφασιστικό πραξικόπημα και τη βάρβαρη τουρκική εισβολή, όπως όλος ο λαός μας. Και -εφόσον με προκαλεί- ΝΑΙ, έσπευσα από την πρώτη στιγμή, μαζί με δεκάδες άλλους Αηδεμετίτες -στην πλειονότητά μας Αριστεροί- να καταταγούμε για να πολεμήσουμε για την πατρίδα. Φευ, όμως, η προδοσία ήταν τόσο μεγάλη, που μας έστελναν από τον ένα τόπο στον άλλο, αλλά όπλα πουθενά δεν βρήκαμε. Αποτέλεσμα: Μετά από αναζητήσεις όπλων σε εφτά διαφορετικά στρατιωτικά/αστυνομικά σημεία της Λευκωσίας, καταλήξαμε πρώτα στην περιοχή των γυμνασίων του Κύκκου και στο τέλος στο στρατόπεδο του ΒΜΗ. Από το οποίο, λόγω έλλειψης όπλων, μας εξαπέστειλαν στη... “διασπορά”. Αλλά οι δεκάδες που ξεκινήσαμε, είχαν στο μεταξύ γίνει εκατοντάδες και μετά χιλιάδες. Μάλιστα η μάζωξη των εφέδρων, στην Καλλιπόλεως και στη χωράφα απέναντι από το (τότε) ΓΕΕΦ, θα έφτανε τις 2-3 χιλιάδες κόσμου. Αλλά όπλα πουθενά. Τα ξάφρισαν από τις αποθήκες οι πραξικοπηματίες και οι εοκαβητατζήδες παλλικαράδες, που το παίζανε μετά «μπάτσοι και αστυνόμοι» σε πόλεις και χωριά. Σας παραπέμπω για τούτο και στο βιβλίο του Ελευθέριου Σταμάτη «Κύριοι, πάτε για ύπνο» (σελ. 62).
4. Και δεν ήταν όλοι αυτοί, κ. Παπαχαραλάμπους, λιποτάκτες, όπως ισχυριστήκατε στην παρέμβασή σας στο «Γκρο πλαν» (ΡΙΚ1, 2/1/2025), ανεβάζοντας μάλιστα τον αριθμό τους στο τρομακτικό 85%. Λιποτάκτης είναι αυτός που κρατά όπλο και το εγκαταλείπει, εγκαταλείποντας και τους συναδέλφους του στη μάχη, για να σωθεί. Άστε που και αυτοί που λιποτάκτησαν, τότε, στην πλειονότητά τους δεν το έκαναν από δειλία γα να σώσουν το τομάρι τους. Το έκαναν γιατί βίωσαν στο πετσί τους το μέγεθος της προδοσίας και αντιλαμβάνονταν πλέον ότι ο αγώνας δεν ήταν μόνο άνισος, αλλά είχε προδιαγεγραμμένο άσχημο και τραγικό τέλος. Και το πραξικόπημα ήταν ένα σημαντικό κομμάτι, ο κεντρικός βραχίονας αυτής της προδοσίας...
5. Αν είμαι, κ. Παπαχαραλάμπους, οικονομολόγος, δημοσιογράφος, συγγραφέας και ερευνητής, χωρίς εισαγωγικά στις ιδιότητες αυτές, σφαλώς δεν χρειάζομαι από εσάς πιστοποιητικά αναγνώρισης. Αυτά τα έχω πάρει εδώ και πολλές δεκατίες με τις σπουδές και το έργο μου. Κι η αναγνώριση του έργου μου έρχεται και μέσα από αναφορές και παραπομπές σ’ αυτό από τρίτους, περιλαμβανομένων συγγραφέων, φοιτητών και ερευνητών. Βέβαια, αν σας ενοχλεί γιατί σπούδασα στην Τσεχοσλοβακία με υποτροφία του ΑΚΕΛ και γιατί είμαι κομμουνιστής, μου είναι παντελώς αδιάφορο και καλά κάνετε να συμβιβαστείτε με αυτή την πραγματικότητα. Ψάξτε μόνο να βρείτε αν εμείς οι Κύπριοι κομμουνιστές και ευρύτερα η κυπριακή Αριστερά έχουμε κάνει κάποιοι μέγα κακό ή σοβαρό λάθος, που ζήμιωσε τον τόπο και τον λαό μας. Σας διαβεβαιώνω, όμως, ότι δεν  θα βρείτε κάτι τέτοιο... Για εγκλήματα, βέβαια, ενάντια στον τόπο και στον λαό μας, ψάξτε αλλού, γνωρίζετε πού... Όχι, όμως, ανάμεσα στους Κύπριους κομμουνιστές και την Αριστερά, γιατί δεν υπάρχουν!
6. Όσον δε αφορά την ιδιότητα του κομμουνιστή [“κομμουνιστικοαναθρεμμένο”, με αποκαλεί ο κ. Παπαχαραλάμπους] ουδείς φθόνος, μηδέ παράπονο εκ μέρους μου. Εξάλλου, ουδέποτε απέκρυψα την ιδεολογία μου. Πληροφορώ, ωστόσο, τον κ. Παπαχαραλάμπους ότι αυτή μου η ιδιότητα ουδόλως ενοχλούσε τους εκδότες των εφημερίδων -ανάμεσα στους οποίους, βέβαια, δεν βρίσκουμε κομμουνιστές- ούτε και τον Σύνδεσμο Εκδοτών Εφημερίδων και Περιοδικών Κύπρου, να με εκλέγουν ως μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου, με θητείες από το 1992 ίσαμε το 2014. Και, μάλιστα, από τη θέση του Αντιπροέδρου, τα τελευταία 12 χρόνια. Ούτε ενοχλείτο οποιοσδήποτε γιατί ο Σύνδεσμος Εκδοτών πρότεινε τον κομμουνιστή Κύπρο Κουρτελλάρη στο Υπουργικό Συμβούλιο για διορισμό στο Διοικητικό Συμβούλιο του Κυπριακού Πρακτορείου Ειδήσεων για τρεις θητείες (2006 - 2015), το οποίο στη συνέχεια τον εξέλεγε -και στις τρεις θητείες- ως Αντιπρόεδρο του Δ.Σ. του ΚΥΠΕ. Ούτε και ενοχλούσε, τέλος, οποιονδήποτε στον επαγγελματικό χώρο των εκδοτών, των δημοσιογράφων και των συνδικαλιστικών τους οργανώσεων, ότι ο ίδιος “κομμουνιστικοαναθρεμμένος” Κουρτελλάρης ήταν εκ των ιδρυτικών μελών της Επιτροπής Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, της οποίας ήταν μέλος ως ένας εκ των δύο εκπροσώπων του Συνδέσμου Εκδοτών, από της ίδρυσής της (1997) ίσαμε το 2014.

* * *

Β/ Κατά δεύτερο: Αφού ο κ. Παπαχαραλάμπους χρησιμοποιεί αρχαίες ρήσεις, εις απάντηση στα πονήματά του που δημοσίευσε για ελόγου μου, αντιπαραβάλλω -εν είδει σχολιασμού- ψήγματα του κυπριακού παροιμιακού λόγου, με τον φακό των οποίων βλέπω και/ή προσεγγίζω τα κείμενά του:

1. Εισαγωγικά, αναφέρω πως και τα δύο αναφερόμενα άρθρα του, με παραπέμπουν στην παροιμία «πού σου νέφκω τζιαι πού πάεις», αφού οι υποτιθέμενες απαντήσεις του στη δική μου αρθρογραφία παραπέμπουν σε ο,τιδήποτε άλλο -κατά το πλείστον παντελώς άσχετα με το θέμα- εκτός από τα ερωτήματα/ζητήματα που του τίθενται.
2. Όχι τυχαία, η δική μου ανάγνωση στα “απαντητικά” αφηγήματα του κ. Παπαχαραλάμπους περνά και μέσα από τον φακό της παροιμίας «αλλού τους τρώει τζι’ αλλού κνίθουνται». Βλέπετε, δεν μπορεί να τίθενται σε κάποιον ερωτήματα για το πραξικόπημα, τους πραξικοπημτίες και τις συνθήκες θανάτου τού καταδρομέα Σωτήρη Κωνσταντίνου και αυτός να μας παίρνει στον σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό, στη Σοβιετική Ένωση, στον Στάλιν και τις σοσιαλιστικές χώρες. Χαρακτηρίζοντας -εμέ και τον Ανδρέα Παράσχο- «όμοιους με τους ακροδεξιούς και φασίστες»(!!!) και μας “ταξιδεύει” ίσαμε τον “κόκκινο” και “μαύρο” φασισμό. Αγνοώντας, προφανώς, πως φασισμός, ένας και μοναδικός είναι κι αυτός είναι κατάμαυρος. Γεννήτορας του οποίου είναι ο καπιταλισμός/ιμπεριαλισμός και οι τρομακτικές κοινωνικές ανισότητες που αυτός γεννοβολά ανά την υφήλιο.
   Μας παίρνει, ακόμη ο κ. Παπαχαραλάμπους και στην Τσεχοσλοβακία με τους Ντούπτσιεκ, Γιαν Πάλαχ και Χούσακ, στη Λευκορωσία, επιστρέφει στη Ρωσία, και καταλήγει στη μακρινή για την Κύπρο Βενεζουέλα... Δεν ξεχνά, βέβαια, να δώσει -στην “επιστροφή” του- κι ένα “ππεστρέφιν” στον Μακάριο, μιλώντας για «εποχή που ο Μεγάλος Ηγέτης  φυλάκιζε όσους αρθρογραφούσαν εναντίον του  -Τάκης Ευδόκας - Χαράλαμπος Χαραλάμπους»... Κοινώς, κατά τον ανώνυμο λαϊκό δημιουργό: «άλλα λόγια θκειε παπά»!
3. Ο κ. Παπαχαραλάμπους, εφαρμόζει -με τα γραφτά του- την παροιμία «παλλιά μου τέγνη κόσσhινον». Κι αυτό επικαλούμενος πρόσωπα που δεν βρίσκονται στη ζωή και, συνακόλουθα, δεν μπορούν να επιβεβαιώσουν/διαψεύσουν τους ισχυρισμούς του. Δύο τέτοια νέα παραδείγματα είναι η επίκληση του σ. Εζεκία Παπαϊωάννου και της Ηρωομάνας Μάρθας Κωνσταντίνου:
   i. Μας... «θυμίζει» -γράφει- πως ο Εζ. Παπαϊωάννου «παρευρίσκετο στις χοροεσπερίδες του Συνδέσμου Εφέδρων Καταδρομέων»!!! Οσάν αυτό, εάν συνέβη -που πολύ αμφιβάλλω- να συνιστούσε κάποια εξιλέωση και/ή έδιδε άφεση αμαρτιών σ’ όσους έλαβαν μέρος στο χουντοφασιστικό κι εοκαβήτικο προδοτικό πραξικόπημα. Τώρα, βέβαια, για πότε δημιουργήθηκε ο Σύνδεσμος αυτός (1986), για πότε το ’ριξε στις χοροεσπερίδες -αλήθεια, τι γιόρταζαν και σε ποιούς ρυθμούς χόρευαν τας... εσπέρας;- και για πότε πρόλαβε να παρευρίσκεται σ’ αυτές -προσέξτε τον πληθυντικό- ο σύντροφος Παπαϊωάννου, ο οποίος όντας με βεβαρυμένη υγεία κατά το μεγαλύτερο διάστημα του 1987, πέθανε στις 10 του Απρίλη 1988, είναι απορίας άξιον.
   ii.  Ισχυρίζεται ο κ. Παπαχαραλάπους ότι «...οι μητέρες αυτών των παιδιών -σ.σ. εννοεί τους νεκρούς καταδρομείς του πραξικοπήματος- συνοδεύτηκαν από το Δ.Σ. του Συνδέσμου -σ.σ. εφέδρων καταδρομέων- μεταξύ αυτών ήταν και η Μάρθα Κωνσταντίνου, η οποία και μας αποκαλούσε παιδιά της...». Βέβαια, το πού συνοδεύτηκαν, δεν διευκρινίζει το αφήγημα. Από τα συμφραζόμενα αφήνεται να νοηθεί ότι είναι στον τότε υπουργό Άμυνας μ. Σωκράτη Χάσικο, τον Ιούλη 2002. Αλλά η αλήθεια είναι ότι ούτε οι μητέρες ούτε οι άλλοι συγγενείς συνοδεύτηκαν τότε στον υπουργό, αλλά ο υπουργός είχε μεταβεί στο οίκημα τού Συνδέσμου Εφέδρων Καταδρομέων, όπου και επέδωσε [19/7/2002] στους συγγενείς των καταδρομέων τη γνωστή επιστολή  περί της “διατεταγμένης” υπηρεσίας. Πίσω από την οποία ευθέως προκύπτει ότι βρισκόταν ο Σύνδεσμος. Διότι αν ήταν άλλως, τότε  η συνάντηση θα γινόταν στο γραφείο του υπουργού, στο υπουργείο Άμυνας και όχι στο οίκημα του Συνδέσμου, βραδιάτικα στην ταράτσα απάνου...
   iii.  Φαίνεται, όμως, ότι ο κ. Παπαχαραλάπους έχει χάσει κάποια... επεισόδια από την όλη ιστορία. Επεισόδια που δεν είχαν να κάνουν με τον Σύνδεσμό τους, αλλά με την ίδια την οικογένεια του ήρωα καταδρομέα. Η οποία από το 1974 δεν συμβιβάστηκε με το αφήγημα ότι ο Σωτήρης σκοτώθηκε κατά το πραξικόπημα και δεν έπαψε ούτε στιγμή -από τότε ίσαμε το 2007- να αγωνιζεται για να γίνει έρευνα για τις συνθήκες που ο Σωτήρης έχασε τη ζωή του. Έτσι, προφανώς δεν έμαθε -καλύτερα δεν διάβασε- ότι εκείνη η επιστολή επεστράφη πίσω στο υπουργείο Άμυνας. Όπως, βέβαια, δεν διάβασε (όσο κι αν αυτό φαίνεται πολύ παράδοξο, όταν ο κόσμος τότε βοούσε για το θέμα) μία σειρά ρεπορτάζ στον Τύπο, από τα μέσα του Αυγούστου 2007 ίσαμε το τέλος του 2007 και την αποκατάσταση του ονόματος του Σωτήρη. Ρεπορτάζ που συνεχίστηκαν και το 2008 κι ακόμη πιο πέρα. Κι έμεινε -αυτός και ο Σύνδεσμός τους- «κολλημένος» στο δικό τους αφήγημα...
   iv. Προφανώς, ο κ. Παπαχαραλάπους δεν πληροφορήθηκε ούτε για τα δεκάδες δικά μου ρεπορτάζ στη «Χαραυγή» για το θέμα όλα αυτά τα χρόνια. Ούτε καν ότι προσωπικά, σε βιβλίο που υπογράφω και εκδόθηκε το 1998 από το σωματείο ΕΑΣ Αγίου Δομετίου για τα 50χρονά του, αναφέρομαι (σελ. 66) στην εν ψυχρώ δολοφονία του Σωητήρη την ημέρα του πραξικοπήματος. Και είχε το θράσος να γράψει -αναφερόμενος στην επιστολή Χάσικου- το εξής: «Κύπρο Κουρτελλάρη, διερωτώμαι πού ήταν το μυαλό σου; Στη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης;»... Αυτός είναι ο... “σοβαρός” και... “τεκμηριωμένος” λόγος του κ. Παπαχαραλάμπους, αυτό και το επίπεδο της γραφής του! Και έχει την απαίτηση να γίνει πιστευτός, τρομάρα του...
   v. Αλλά, αφού περί της επιστολής Χάσικου ο λόγος, να θυμήσω ακόμη στον κ. Παπαχαραλάμπους τα λόγια της οικογένειας τού Σωτήρη, σε επιστολή, Σεπτέμβρη μήνα του 2008, προς τον τότε υπουργό Άμυνας μ. Κώστα Παπακώστα: «Ένα στοιχείο που για μας παραμένει ακόμη ανοικτή πληγή, είναι η επιστολή του πρώην υπουργού Άμυνας κ. Σωκράτη Xάσικου, προς τις οικογένειες των 22 καταδρομέων που σκοτώθηκαν τις 15 Iουλίου 1974, ότι οι νεκροί καταδρομείς έπεσαν σε διατεταγμένη υπηρεσία. Mια επιστολή που εμείς ως οικογένεια ουδέποτε αποδεχτήκαμε ως δικαίωση του Σωτήρη, αφού γνωρίζαμε ότι ο Σωτήρης όχι μόνο δεν υπάκουσε στις παράνομες διαταγές των πραξικοπηματιών, αλλά στην άρνησή του αυτή δολοφονήθηκε άνανδρα και κατά τρόπο βάρβαρο -ως κατέδειξαν και οι επιστημονικές έρευνες- από χουντικό αξιωματικό». Kαι προστίθεται στην επιστολή προς τον ΥΠΑΜ: «Θα θέλαμε να σας πληροφορήσουμε, αγαπητέ κ. Yπουργέ, ότι η επιστολή αυτή του πρώην Yπουργού κ. Xάσικου για μας δεν είχε και δεν έχει καμία ισχύ και δεν ικανοποιούσε ούτε στο ελάχιστο τις δικές μας απαιτήσεις για διερεύνηση των συνθηκών θανάτου του Σωτήρη. Kάτι που είχαμε κατ' επανάληψη δηλώσει τα τελευταία χρόνια. Γιαυτό είναι μια επιστολή επιστρεπτέα στον αποστολέα της, αφού αποδεικνύεται ότι η παράδοσή της στις 19 Iουλίου 2002 -κατά τρόπο μάλιστα "πανηγυρικό" στα γραφεία του Παγκύπριου Συνδέσμου Eφέδρων Kαταδρομέων- στις οικογένειες των νεκρών καταδρομέων του πραξικοπήματος σκοπό είχε μάλλον την εξιλέωση του πραξικοπήματος και των εμπνευστών και εκτελεστών του πραξικοπήματος, μέσα από τη "δικαίωση" διά της  "διατεταγμένης αποστολής" και της "μη δυνατότητας άρνησης" των νεκρών καταδρομέων. Θεωρία που κατέρριψε στην πράξη το ηρωϊκό παράδειγμα του αδελφού μας Σωτήρη».
   vi. Ιδού, λοιπόν, η απάντηση της οικογένειας του Ήρωα καταδρομέα. Ιδού και η επιβεβαίωση για το “πανηγύρι” που έστησε ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Εφέδρων Καταδρομέων στις 19 του Ιούλη 2002, εφτά μήνες πριν φύγει από την εξουσία η κυβέρνηση Συναγερμού - Κληρίδη, με την περιβόητη επιστολή Χάσικου. Κι αυτά -και όχι μόνο- δημοσιεύθηκαν στις 21/9/2008, αλλά προφανώς “διέλαθαν” την προσοχή τού κ. Παπαχαραλάμπους και του Συνδέσμου Εφέδρων Καταδρομέων... Ενδεχομένως, βέβαια, να τα είδαν, αλλά... κρύφτηκαν στο καβούκι τους!
   vii. Ναι, αλλά «η μητέρα του Σωτήρη μας αποκαλούσε όλους -εννοεί τους καταδρομείς- παιδιά της», λέγει ο κ. Παπαχαραλάμπους. Μα αυτό είναι το μεγαλείο της ηρωοΜάνας, κ. Παπαχαραλάμπους. Γιατί ενώ η Μάρθα Κωνσταντίνου ήταν πεπεισμένη για τον τρόπο και τις συνθήκες που πέθανε ο γιος της, αφού τα γεγονότα, οι μαρτυρίες από αυτόπτες μάρτυρες στο νοσοκομείο και οι ενδείξεις βοούσαν από την πρώτη στιγμή που αυτός βρέθηκε, ανήμερα του πραξικοπήματος, νεκρός στο νοσοκομείο και μάλιστα με την επιγραφή «ΑΓΝΩΣΤΟΣ», έκανε με τον άντρα και τα παιδιά της ασυμβίβαστο αγώνα να λάμψει η αλήθεια. Και κτυπούσε η οικογένεια κάθε πόρτα για να αποκαλυφθεί αυτή η αλήθεια. Ακόμη και του Συνδέσμου Εφέδρων Καταδρομέων, μετά την ίδρυσή του. Φευ, όμως, αυτοί που γνώριζαν την αλήθεια, έκαναν το παν για να τους την αποκρύψουν.
   viii. Προστρέχοντας και πάλιν στον ανώνυμο λαϊκό δημιουργό, απαντούμε, στον κυπριακό παροιμιακό λόγο με την παροιμία «Ο άρρωστος τζι’ ο πονιζάμενος γυρεύκει τζιαι που την κουφήσ σαΐταν» (ο ασθενής κι ο πονεμένος αναζητεί [ακόμη] κι από το φίδι ανακούφιση). Με την παροιμία να υποδεικνύει ότι ο ασθενής και γενικά αυτός που πονεί θα αναζητήσει βοήθεια και θεραπεία ή να του απαλύνουν τους πόνους οπουδήποτε, ακόμη και σ’ εκείνους που θεωρούνται παραδοσιακά εχθροί του ή υπό κανονικές συνθήκες μπορεί να του προξενήσουν κακό. (πονιζάμενος = πονεμένος, λυπημένος, οδυνηρός. σαΐτα - αΐτα - άγιτα = βοήθεια, ανακούφιση).
   ix. Αλλά πώς, κ. Παπαχαραλάμπους, ο Σύνδεσμός σας και εσείς προσωπικά ανταποδώσατε το μεγαλείο και τη μεγαλοψυχία της ηρωοΜάνας Μάρθας Κωνσταντίνου, που σας αποκαλούσε παιδιά της; Ποιός από εσάς, τους κατά τα άλλα λαλίστατους “οπλαδελφούς” τού μακαριστού Σωτήρη, παρέστη στην κηδεία της, στις 26 του Μάρτη 2011, όταν πλέον δικαιωμένη για τον Ήρωα γιο της, κίνησε για το αιώνιο ταξιδι, να βρει και να βάλει στη στοργική μητρική αγκαλιά ξανά το βλαστάρι της; Σίγουρος ότι ΔΕΝ θα απαντήσετε, θα σας πω εγώ: ΚΑΝΕΝΑΣ σας δεν σκέφτηκε, ούτε και μπήκε στον κόπο, να πάει να αποχαιρετήσει, έστω και βουβά, ενδεχομένως και διακριτικά, κρυμμένος κάπου εκεί, στην εκκλησιά του Άι Γιώρκη στον Άι Δεμέτη, την ηρωοΜάνα Μάρθα. Αυτήν, που κατά δικά σας λεγόμενα, δεν είχε αγκυλώσεις και σας αποκαλούσε παιδιά της... Και μην διερωτάστε πού το γνωρίζω, γιατί δεν μπορείτε καν να διανοηθείτε πόσα πολλά γνωρίζω. Όχι ως δημοσιογράφος ή ως συγγραφέας. Ούτε και ως ερευνητής, αλλά ως ένας απλός καθημερινός άνθρωπος, γνωστός και φίλος της οικογένειας. Άνθρωπος τον οποίο εσείς στα κείμενά σας χλευάζετε και ειρωνεύεστε, μιλώντας γι’ αυτόν απαξιωτικά.
   x. Βλέπετε, κ. Παπαχαραλάμπους, όταν εσείς και ο Σύνδεσμός σας ελάμψατε δια της απουσίας σας τόσο από την κηδεία των λειψάνων του Σωτήρη, όσο και από την κηδεία της ηρωοΜάνας Μάρθας, εγώ ήμουν εκεί. Και στην κηδεία της, η οικογένεια εμπιστεύθηκε σε μένα να εκφωνήσω τον αποχαιρετιστήριο, επικήδειο λόγο στο ταξίδι της για την αιωνιότητα. Όπως μου εμπιστεύθηκε δύο χρόνια νωρίτερα, στις 12 του Ιούλη 2009, να εκφωνήσω τον επιμνημόσυνο λόγο στο 2ο ετήσιο Εθνικό Μνημόσυνο του Ήρωα Σωτήρη Κωνσταντίνου.

* * *

Γ/ Επί μέρους παρατηρήσεις & απαντήσεις

Για την Κύπρο του 1974, το πριν και το μετά και τα ερωτήματα που του έχουν τεθεί, ούτε τεκμηριωμένος λόγος στα απαντητικά αφηγήματα του κ. Παπαχαραλάμπους. Αντίθετα, μιλώντας απαξιωτικά -έως και προκλητικά- για το πρόσωπό μου, γράφει ότι, τα ερωτήματά μου τού «θυμίζουν ανεμόμυλο της Αγίας Νάπας, ο οποίος γυρίζει όλη μέρα και νερό δεν βγάζει»... Προφανώς, για τον ίδιο, η μόνη αλήθεια είναι η δική του, έστω και χωρίς να την τεκμηριώνει! Απλά στέκει στα όσα κατέθεσαν οι καταδρομείς. Για τους οποίους -ως ο ίδιος... με στόμφο δηλώνει- «...έχουμε όλες τους τις καταθέσεις, αν θέλετε, στον Σύνδεσμο των Εφέδρων Καταδρομέων, όλες...»! («Γκρο πλαν», ΡΙΚ1, 02/01/2025). Πώς και γιατί τις κατέχουν, όμως; Τα ερωτήματα είναι τεράστια και αναπάντητα και οι συνειρμοί υπαρκτοί και εφιαλτικοί.

«Όψιμε δημοκράτη και αντιστασιακέ Κύπρο Κουρτελλάρη, τότε [αναφέρεται στο πόρισμα του 2007] ήσουν εκτός Κύπρου», κομπάζει ο κ. Παπαχαραλάμπους! Τόσο καλά με γνωρίζει και τόσο στενά με... παρακολουθούσε, που με εξαπέστειλε εκτός Κύπρου και το 2007, τρομάρα του! Παρά ταύτα, αντί άλλης δικής μου απάντησης, «αφήνω» να απαντήσουν -αναδρομικά- άλλοι, που δεν είναι... κομμουνιστές:

Απάντηση 1^η: Η μονάδα του Σωτήρη, η 31^η Μοίρα Καταδρομών, απέδωσε μεταθανάτια τιμή στον ήρωα, επιδίδοντας στην οικογένειά του σχετική πλακέτα, που αναφέρει, επί λέξει: «Καταδρομέας Κωνσταντίνου Σωτήρης του Αδάμου, πεσόντα κατά το πραξικόπημα της 15^ης Ιουλίου 1974, υπερασπιζόμενος τις αξίες της Δημοκρατίας». Κι ασφαλώς, αξίες της Δημοκρατίας δεν είναι το πραξικόπημα για κατάλυσή της. Επιπρόσθετα, άγημα της Μοίρας απέδωσε τιμές, τόσο κατά την κηδεία, όσο και κατά την ταφή των λειψάνων του ήρωα καταδρομέα, ενώ στην κηδεία ήταν παρούσα η ηγεσία της Eθνικής Φρουράς και η Διοίκηση της Δύναμης Kαταδρομών. Θυμίζω επίσης ότι μεγάλοι απόντες από την κηδεία του δικαιωμένου, πλέον από την πολιτεία και την ιστορία, καταδρομέα ήσαν τα κοινοβουλευτικά κόμματα ΔΗΣΥ και ΕΥΡΩΚΟ και ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Eφέδρων Kαταδρομέων. Ο τελευταίος, το μόνο που ψέλλισε -διά του τότε προέδρου του κ. Γ. Φεραίου, με δήλωσή του στην «Αλήθεια» στις 19 Δεκέμβρη 2007- ήταν ότι ο Σύνδεσμος θεωρεί «... ότι υπήρξε αποκατάσταση της μνήμης των (σ.σ. καταδρομέων), τον Iούλιο του 2002, επί διακυβέρνησης Γλαύκου Kληρίδη, όταν αναγνωρίστηκε ότι βρισκόντουσαν σε διατεταγμένη αποστολή»! Ουδέν άλλο ουσιαστικό λέχθηκε από τα όσα ατεκμηρίωτα διατείνεται σήμερα, 18 σχεδόν χρόνια μετά, ο κ. Παπαχαραλάμπους. Ο οποίος επίσης ήταν απών εκείνους του μήνες που ο Τύπος και η κοινωνία βοούσε από τις επιστημονικά τεκμηριωμένες αποκαλύψεις και το πόρισμα για τις συνθήκες θανάτου του Σωτήρη. Προφανώς τότε δεν έβλεπε ανάγκη «αποκατάστασης της αλήθειας»...

• Απάντηση 2^η: Η δεύτερη απάντηση προέρχεται από τον Ελευθέριο Σταμάτη, τότε λοχαγό της 31^ης Μοίρας Καταδρομών [αποστρατεύθηκε τις 2 Μαΐου 2000 με τον βαθμό του Αντιστράτηγου ε.α.], μέσα από το βιβλίο του «Κύριοι, πάτε για ύπνο» και είναι σε τρία σημεία των ισχυρισμών του κ. Παπαχαραλάμπους:

1. Σ’ ένα από τα αφηγήματά του («Πολίτης», 21/10/24), ο κ. Παπαχαραλάμπους αναφέρεται σε αρκετούς «...μάρτυρες καταδρομείς (που) κατέθεσαν για την παρουσία του Σωτήρη στο πεδίο της “μάχης” του Εφεδρικού Σώματος», κατονομάζοντας, μεταξύ άλλων, τον «νοσοκόμο Καραγιάννη, ο οποίος καταθέτει ότι ο Σωτήρης βρισκόταν νεκρός στους θαλάμους του Εφεδρικού»... Σοβαρά, κ. Παπαχαραλάπους; Μάλλον «ξεχάσατε» κάποια αποσπάσματα από το προαναφερθέν βιβλίο του Σταμάτη. Ο οποίος διερωτάται (σελ. 67): «Πού πηγαίναμε για πόλεμο, για αγώνα εντός κατοικημένων τόπων, χωρίς υγειονομική κάλυψη; Τόσο δύσκολο ήταν να έχει το κάθε τμήμα έναν νοσοκόμο με υγειονομικό σακίδιο σε ένα, έστω κοινό, Land Rover χρησιμοποιούμενο ως ασθενοφόρο;». Για ποιόν νοσοκόμο μιλάτε, λοιπόν, κ. Παπαχαραλάμπους και τι σόι κατάθεση έδωσε, αφού εκεί δεν υπήρχε καν νοσοκόμος, σύμφωνα με τον λοχαγό τους;
2. Ο κ. Παπαχαραλάμπους, σε άλλο αφήγημά του («Αλήθεια», 17/2/2025), ισχυρίζεται ότι: «Κανένας Κύπριος έφεδρος αξιωματικός δεν έλαβε μέρος στο πραξικόπημα και ειδικά εκεί που μετεφέρθη η 31η Μ.Κ.: Προεδρικό, Κοιτώνες Εφεδρικού και ΡΙΚ». Ωστόσο, ο Ελευθέριος Σταμάτης, αναφέρει στο βιβλίο του (σελ.47): «Επικεφαλής στο τμήμα της κύριας πύλης ορίστηκε ο υποδιοικητής της Μοίρας, ενώ στην άλλη πύλη ένας πολύ καλός Κύπριος έφεδρος ανθυπολοχαγός. Εγώ ήμουν ενταγμένος στο τμήμα της κύριας πύλης...». Τελικά, έλαβαν ή δεν έλαβαν μέρος Κύπριοι έφεδροι αξιωματικοί στο πραξικόπημα; Κι εμείς οι αδαείς, ποιόν να πιστέψουμε; Τον Ελευθέριο Σταμάτη που ήταν εκεί, ή τον κ. Παπαχαραλάμπους, που δηλώνει ότι δεν έλαβε μέρος στο πραξικόπημα και άρα δεν ήταν εκεί; Εκτός και αν...
3. Ο κ. Παπαχαραλάμπους -που λέει ότι δεν έλαβε μέρος στο πραξικόπημα- ισχυρίζεται ότι «ο Σωτήρης Κωνσταντίνου σκοτώθηκε στους κοιτώνες του Εφεδρικού από μέλος της δύναμης που υπερασπίζετο τον χώρο του...». Αλλά και πάλιν ο Ελευθέριος Σταμάτης αναφέρει στο βιβλίο του (σελ. 61): «...Εν συνεχεία, με πόνο ψυχής χαιρετήσαμε στρατιωτικά και αποχωριστήκαμε τους αειμακάριστους νεκρούς μας, οι οποίοι άφησαν την τελευταία τους πνοή εκεί, στην πύλη του ΡΙΚ/ΓΕΕΦ.». Και ποιοί ήταν αυτοί οι «αειμακάριστοι νεκροί μας»; Στους εφτά καταδρομείς που καταγράφει, έκτος στη σερά αναφέρεται από τον Ελευθέριο Σταμάτη ο Σωτήρης Κωνσταντίνου. Στην πύλη, λοιπόν, ή στους κοιτώνες του Εφεδρικού σκοτώθηκε ο Σωτήρης, κ. Παπαχαραλάμπους; Κι αν ούτε στους κοιτώνες ούτε στην πύλη του Εφεδρικού, αφού Παπαχαραλάμπους και Σταμάτης αλληλοδιαψεύδονται, τότε, αλήθεια, πού και πώς σκοτώθηκε ο Σωτήρης;

Απάντηση 3^η: Η τρίτη -αναδρομική- απάντηση προέρχεται από τον -τότε- υπουργό Άμυνας που δέταξε την έρευνα, Χριστόδουλο Πασιαρδή. Ο οποίος αναφέρει, ανάμεσα σ’ άλλα σε ρεπορτάζ της δημοσιογράφου του ΡΙΚ Αίμιλης Μιχαήλ⁽¹⁾:

i. «...Οφείλω να πω ότι η έρευνα τότε επικεντρώθηκε στη λήψη καταθέσεων από 114 περίπου πρόσωπα, στην εξέταση και μελέτη αρχείων διαφόρων υπηρεσιών, στην εκταφή των λειψάνων και στην ανθρωπολογική και ιατροδικαστική εξέταση αυτών των λειψάνων. Και ήταν καθοριστική η συμβολή, στη διεξαγωγή της έρευνας, της μη Κυβερνητικής Οργάνωσης των Γιατρών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, του Ινστιτούτου Νευρολογίας και Γενετικής της Κύπρου καθώς και ξένων και δικών μας ανθρωπολόγων και ιατροδικαστών». Για να προσθέσει, αναφορικά τόσο με τις καταθέσεις όσο και με άλλες πτυχές τού υπό διερεύνηση θέματος (οι υπογραμμίσεις δικές μου):

ii. «...Οφείλω επίσης να πως ότι, όσον αφορά τις καταθέσεις που λήφθηκαν, ήταν έκδηλες και σοβαρότατες αντιφάσεις που υπήρχαν σ’ αυτές τις καταθέσεις. Πολλές καταθέσεις αντικρούονταν ή/και αναιρούνταν από τις καταθέσεις κάποιων άλλων...

iii. »...Όσον αφορά τον τόπο, τον χρόνο, τις συνθήκες θανάτου και τα τραύματα που προκάλεσσν τον θάνατο του Σωτήρη Κωνσταντίνου, το σημαντικότερο ήταν το γεγονός ότι υπήρξαν σοβαρές αντιφάσεις όσον αφορά τα τραύματα που προκάλεσαν τον θάνατο, αλλά και το όπλο που χρησιμοποιήθηκε για τον θάνατο του Σωτήρη Κωνσταντίνου. Για παράδειγμα, οι περισσότερες καταθέσεις έλεγαν ότι ο Σωτήρης Κωνσταντίνου κτυπήθηκε με αυτόματο όπλο και αυτό είναι κάτι που δεν συνάδει καθόλου με τα επιστημονικά ευρήματα. Διότι, σύμφωνα με τα επιστημονικά ευρήματα, μετά την εκταφή των λειψάνων, αποδεικνύεται πέραν πάσης αμφιβολίας, ότι ο θάνατος του καταδρομέα Σωτήρη Κωνσταντίνου προήλθε από κτύπημα με μαχαίρι ή λόγχη στην αριστερή πίσω πλευρά και από πυροβολισμό, σχεδόν εξ επαφής, στην δεξιά πίσω πλευρά, από περίστροφο ή πιστόλι. Και όχι από τυφέκιο ή αυτόματο όπλο»...

Ιδού, λοιπόν, η απάντηση, κ. Παπαχαραλάμπους, για τις καταθέσεις των καταδρομέων που μας αραδιάζετε και οι οποίες -τάχαμου- αποκαλύπτουν την πραγματική αλήθεια. Φευ, όμως, άνθρακες ο θησαυρός σας. Και είναι αντιληπτό, πού παραπέμπουν τα πιο πάνω λόγια του Χριστόδουλου Πασιαρδή και, επιτέλους, είναι πλέον καιρός να σας το πει κάποιος ευθέως: Όταν οι «περισσότερες των καταθέσεων» δεν συνάδουν καθόλου με τα επιστημονικά ευρήματα, αυτονόητα αυτές αποκρύβουν και/ή παραποιούν και/ή διαστρεβλώνουν την πραγματική αλήθεια! Την οποία διατύπωσε με φωνή στεντόρεια ο Χριστόδουλος Πασιαρδής, στις 23 Δεκέμβρη 2007: «... Εάν γι’ αυτή την αδικαιολόγητη καθυστέρηση οφείλεται από την πολιτεία μια απολογία, κάποιοι άλλοι οφείλουν να απολογηθούν για την εν ψυχρώ δολοφονία ενός γενναίου εφήβου, που πλήρωσε με την ίδια τη ζωή του την πίστη του στη Δημοκρατία και τη νομιμότητα». Κι ενώ, κοντά δεκαοκτώ χρόνια μετά, ουδείς απολογήθηκε, ο κ. Παπαχαραλάμπους «περί άλλα τυρβάζει...».

Είπε, όμως, ακόμη κάτι, ο Χριστόδουλος Πασιαρδής: «...Δικαιούται η οικογένεια του Σωτήρη Κωνσταντίνου να αισθάνεται και να είναι περήφανη για τον περήφανο βλαστό της. Δεν υπάρχει τάφος, δεν υπάρχει μνήμα για να θαφτεί η μνήμη. Και η μνήμη του Σωτήρη Κωνσταντίνου θα μένει και θα διαρκεί ζωντανή, αγέραστη και άσβεστη για να θυμίζει τους ζώντες, όχι μόνο την εφιαλτική εμπειρία της μεγάλης εθνικής τραγωδίας μας, αλλά και την ευθύνη του καθενός μας και όλων μας, να θωρακίζουμε τη Δημοκρατία και να υπερασπιζόμαστε τη νομιμότητα!»

Τα θυμάστε όλα αυτά, κ. Παπαχαραλάμπους; Αν όχι, σας τα θυμίζω εγώ. Μαζί με μια άλλη αρχαιοπρεπέστατη ρήση, εξαιρετικά αφιερωμένη από έναν κομμουνιστή: Τοις φρονίμοις ολίγα!...

* * *

Υ.Γ.: Ο κ. Παπαχαραλάμπους με «προκαλεί και προσκαλεί», όπως γράφει, να βρεθούμε όπου εγώ θέλω και -λέει- θα μου «δοθούν αρκετά στοιχεία και πληροφορίες, αλήθειας». Έχω, ωστόσο, την εντύπωση πως: Στις έξι δημόσιες παρεμβάσεις του -από τις 12/8/2024 ίσαμε τις 17/2/2025- όσα στοιχεία και όσες πληροφορίες είχε ο κ. Παπαχαραλάμπους, τα έχει δώσει. Κι όλα περιστρέφονται γύρω από δύο άξονες:

1. Τις αναφορές των πρώην υπουργών Άμυνας, Ανδρέα Αλωνεύτη (10/1/1993) και Σωκράτη Χάσικου (επιστολή προς οικογένειες καταδρομέων 14/7/2002). Ο δεύτερος, επανέλαβε το ίδιο «θεώρημα» και στις 25/10/2014, αλλά ως υπουργός Εσωτερικών.
2. Τις περιλάλητες καταθέσεις των καταδρομέων, που -όπως λέει- ήταν εκεί που σκοτώθηκε ο Σωτήρης -κατά το δικό του αφήγημα- και τις οποίες, λέει, κατέχει όλες και ο Σύνδεσμος Εφέδρων Καταδρομέων.

Όμως:

1. Όσον αφορά τις αναφορές Αλωνεύτη και Χάσικου, για τις οποίες, ως δημοσιογράφος και ερευνητής, είχα και γνώση και αντίληψη, κατά τον ουσιώδη χρόνο, όπως λένε οι νομικοί, αυτές δεν είναι τίποτε άλλο παρά προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις και όχι γεγονότα και στοιχεία που αποδεικνύουν τις εκ μέρους του ισχυριζόμενες «αλήθειες». Εξ ου και οι αντιδράσεις και παραστάσεις που αυτές έφεραν στην κοινωνία και στο πολιτικο σκηνικό του τόπου, τόσο το 1993 όσο και το 2014, αντίστοιχα.
2. Σε ό,τι αφορά τις καταθέσεις των καταδρομέων, ήδη έχει καταγραφεί επίσημα και τεκμηριωθεί από τον τότε υπουργό Άμυνας Χριστόδουλο Πασιαρδή: Αυτές δεν συνάδουν καθόλου με τα επιστημονικά ευρήματα τής υπό τον Ξενοφώντα Καλλή Ερευνητικής Επιτροπής, που συστάθηκε το 2007. Αυτονόητα, λοιπόν, οι καταθέσεις -ως τέτοιες- δεν συνιστούν στοιχεία που απηχούν την πραγματική αλήθεια. Τόσο απλά, έστω και αν ο κ. Παπαχαραλάμπους πεισματικά -κατά την αρχαία ρήση- ποιείται την νήσσαν. Τουτέστιν κάνει την πάπια ή -επί το λαϊκότερο- κάμνει τον ανήξερο τζιαι ότι δεν καταλαβαίνει...

Παρά ταύτα: Στην «πρόσκληση - πρόκληση» του κ. Παπαχαραλάμπους, σηκώνω το γάντι και απαντώ έτοιμος. Αρκεί να δεσμευτεί ότι θα φέρει νέα, πραγματικά αξιόπιστα και τεκμηριωμένα στοιχεία, τα οποία και να συνάδουν με τα επιστημονικά ευρήματα που περιέχονται στο πόρισμα της ερευνητικής επιτροπής. Και -γιατί όχι;- να κάνουμε και δημόσιο διάλογο, ακόμη, πηγαίνοντας σε όσο βάθος χρόνου επιθυμεί. Όχι μόνο πριν από το 1974, αλλά και πριν από το 1964 κι ακόμη πιο πριν. Για ν’ αγγίξουμε τα αίτια, τους υπαίτιους και τις ευθύνες γι’ αυτά που ο λαός και η πατρίδα μας βιώνουν εδώ και πάνω από 70 χρόνια.

«Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα», κ. Παπαχαραλάμους. Ή, επί το κυπριακώτερο: «Είδες ρκαν τζι’ αππήαν φούρνον; Δα εν τζι’ η ρκα, δα εν τζι’ ο φούρνος»...

* * *

Φωτογραφική σύνθεση: Ο Σωτήρης Κωνσταντίνου όταν υπηρετούσε τη θητεία του (αριστερά πάνω) και κάτω: Το Μετάλλιο Αντίστασης κατά του προδοτικού πραξικοπήματος, με το σχετικό Πιστοποιητικό και το Πιστοποιητικό Εγγραφής του Σωτήρη στο Μητρώο Μελών της Αντίστασης. Δεξιά: Η πλακέτα μεταθανάτιας τιμής στον Ήρωα καταδρομέα από την 31η Μοίρα Καταδρομών, με ημερομηνία 23/12/2007.

^1. «Καταδρομέας Σωτήρης Α. Κωνσταντίνου, αυτόν που θάψαν σαν προδότη... Η ιστορία ξαναγράφεται» [https://www.digital-herodotus.eu/archive/video/items/4985/katadromeas-soteres-a-konstantinou-auton-pou-thapsan-san-prodote-e-istoria-ksanagraphetai/]. Το ρεπορτάζ πρωτοπροβλήθηκε από την τηλεόραση του ΡΙΚ1 στις 15 Ιούλη 2008.

* M.Sc. (econ.) - Δημοσιογράφος / συγγραφέας - ερευνητής